Πολιτικά Συμπεράσματα από την Πρόσφατη Απόφαση της ΕΚΤ για τις Αγορές Κρατικών Ομολόγων από τη Δευτερογενή Αγορά

 Σπ. Λαπατσιώρα

Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για αγορές ομολόγων κρατών-μελών από τη δευτερογενή αγορά (δηλαδή από τις τράπεζες, τα αμοιβαία κεφάλαια και τα ασφαλιστικά ταμεία) χωρίς όριο, με στόχο τα επιτόκια δανεισμού να κινούνται σε «λογικά» επίπεδα, δεν αποτελεί «κεραυνό εν αιθρία»[1]. Η αναγκαιότητά της τέθηκε από το περσινό καλοκαίρι (2011) με αποκορύφωμα τον Αύγουστο, όταν αυξήθηκαν σημαντικά τα επιτόκια δανεισμού για την Ισπανία και την Ιταλία και πλέον ακόμη και συστημικοί οικονομολόγοι έθεσαν ως αναγκαιότητα μια άλλου τύπου πολιτική της ΕΚΤ[2].

Η απόφαση αφορά μεν την αγορά βραχυχρόνιων ομολόγων διάρκειας ενός έως τριών ετών, ωστόσο πρακτικά καλύπτονται όλα τα ομόλογα (για παράδειγμα, στα επόμενα 3 χρόνια λήγουν περίπου 500 δις ομολόγων της Ιταλίας και 200 δις της Ισπανίας, τα οποία, θεωρητικά, στη βάση της απόφασης, μπορούν να αποπληρωθούν με εκδόσεις ομολόγων έως τριετούς διάρκειας)[3]. Τα κράτη-μέλη που θα τυγχάνουν της υποστήριξης θα πουλάνε ομόλογα στις τράπεζες και στα ασφαλιστικά ταμεία και αυτά θα μπορούν να τα πουλάνε στην ΕΚΤ όταν αυτή αποφασίζει να παρέμβει. Θα παρεμβαίνει όταν διαπιστώνει ότι αυξάνεται σημαντικά η απόδοση, δηλαδή πέφτει η αξία τους, αγοράζοντάς τα για να κρατήσει σε επιθυμητά όρια τις αποδόσεις τους, δηλαδή την αξία τους. Ωστόσο, δεν υπάρχει μηχανικός κανόνας που να καθορίζει για ποιο ύψος επιτοκίου θα παρεμβαίνει – θα αποφασίζει εκάστοτε. Και τα δύο –παρέμβαση όχι στη βάση κανόνων και μικρή διάρκεια–, όπως θα διαπιστώσουμε στη συνέχεια, έχουν τη σημασία τους.

Για να κρίνουμε την απόφαση, χρειάζεται να εξετάσουμε ποιο πρόβλημα έρχεται να αντιμετωπίσει. Αυτό δεν είναι η έξοδος από την «κρίση χρέους». Εύκολα προκύπτει ότι αποτυγχάνει να το επιλύσει[4]. Ούτε φυσικά ο κ. Ντράγκι διαφωνεί με τη νεοφιλελεύθερη στρατηγική μεταλλαγής της Ευρώπης: ίσα-ίσα σε συνεντεύξεις του το καλοκαίρι έχει ταχθεί υπέρ της αναγκαιότητας κατάργησης του κοινωνικού κράτους και των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του κόσμου της εργασίας.

Ποιο πρόβλημα έρχεται να αντιμετωπίσει; Από πέρυσι τον Αύγουστο, όταν φάνηκε το αυξημένο κόστος δανεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας, το πρόβλημα που τέθηκε ήταν: αν η Ισπανία και η Ιταλία προχωρήσουν στα «μέτρα λιτότητας», θα οδηγηθούν σε οικονομική ύφεση, με συνέπεια να υπάρξει φυγή κεφαλαίων, μείωση της αξίας των ομολόγων και αύξηση των επιτοκίων, με τελική κατάληξη την έξοδό τους από τις αγορές (σημειώνουμε ότι μπορεί να αρκεί η προεξόφληση αυτής της τάσης για να δημιουργηθεί η γνωστή πλέον αλυσίδα των γεγονότων). Αυτή η εξέλιξη, για να περιοριστούμε μόνο στο ύψος του χρέους (κρατικό και τραπεζικό), δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από την ΕΕ χωρίς τη «δύναμη πυρός» της ΕΚΤ, ενώ συγχρόνως θέτει εν αμφιβόλω τη συνοχή της ευρωζώνης.

Επομένως, οι όροι του προβλήματος είναι: από τη μία, καλοδεχούμενη η αναγκαία καθαρτήρια ύφεση για την εμβάθυνση του νεοφιλελευθερισμού, αλλά, από την άλλη, χωρίς να συνοδευτεί από έξοδο από τις αγορές.

Η απόφαση της ΕΚΤ επιλύει το πρόβλημα για το σημαντικό χρονικό διάστημα που αφορά τη συγκυρία[5] – άλλωστε δεν ήταν στις «προθέσεις» της κάτι περισσότερο. Τα κράτη-μέλη που επιθυμούν να τύχουν της ευεργεσίας της ΕΚΤ πρέπει να δεσμευτούν σε «Μνημόνια» και να τα τηρούν. Ο «ηθικός κίνδυνος» οι κυβερνήσεις να μην τα εφαρμόσ(ζ)ουν μειώνεται και λόγω της δέσμευσης της ΕΚΤ ότι οι παρεμβάσεις της θα εξαρτώνται από την εφαρμογή των Μνημονίων, με την υψηλή εποπτεία του ΔΝΤ, και λόγω της μικρής διάρκειας των ομολόγων που αγοράζει – οι κυβερνήσεις θα βρεθούν σύντομα στην ανάγκη να τα αποπληρώσουν. Ωστόσο, αυξάνεται ο εν λόγω κίνδυνος σε σχέση με το ελληνικό ή πορτογαλικό πρόγραμμα. Παρά το ότι θα είναι στη ευχέρειά της να λάβει ή όχι την απόφαση αγοράς ομολόγων, δεν θα είναι εύκολη απόφαση η μη-αγορά. Καθώς θα συσσωρεύει ομόλογα το επόμενο διάστημα στο χαρτοφυλάκιό της, μια απόφαση τέτοια αφενός ακυρώνει την αξιοπιστία του προγράμματος, αφετέρου μειώνει την αξία μέρους του χαρτοφυλακίου της και θέτει ζητήματα ανακεφαλαιοποίησής της. Με άλλα λόγια, επιτρέπει περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στις πιθανές διεκδικήσεις των κινημάτων και επωμίζεται –καθιστώντας τους κοινούς ευρωπαϊκούς– τους πολιτικούς κινδύνους (πιθανούς και μελλοντικούς, ενώ η υπόθεση της Ιταλίας και της Ισπανίας είναι άμεση).

Η ανακοίνωση της ΕΚΤ μπορεί να μεταφραστεί: «έχετε χρόνο, να προχωρήσετε άμεσα, χωρίς καθυστέρηση, στις μεταρρυθμίσεις χωρίς να φοβάστε τίποτα άλλο πέραν του πολιτικού κινδύνου. Τώρα είναι ξανά μια ώρα εμβάθυνσης της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής, πιο ορθά σχεδιασμένης».

Εν κατακλείδι, η απόφαση σηματοδοτεί επίσης τα εξής:

1.    Την απομάκρυνση του κινδύνου διάλυσης της ευρωζώνης λόγω εξόδου από τις αγορές οικονομιών μεγέθους Ιταλίας ή Γαλλίας[6]. Ο μόνος κίνδυνος διάλυσης της ευρωζώνης είναι οι «εθνικές αναδιπλώσεις» που προκαλούνται, σε βάθος χρόνου (του πυκνού χρόνου που ζούμε), ως σύστοιχα αποτελέσματα αυτής της ίδιας της νεοφιλελεύθερης διαδικασίας εμβάθυνσης της ενοποίησης της ευρωζώνης και μεταλλαγής του ευρωπαϊκού «κοινωνικού μοντέλου».
2.    Αναδεικνύει τη γραμμή του ΔΝΤ ως κυρίαρχη: νεοφιλελεύθερη «αποδόμηση» του «ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου», με πιο ομαλούς ρυθμούς και αποφυγή της ανατροφοδότησης της ύφεσης λόγω της απομόχλευσης που προκαλεί η μαζική φυγή κεφαλαίων. Ο πολιτικός κίνδυνος καθίσταται κύριος[7].
3.    Ενισχύεται ο νέος ρόλος με τον οποίο έχει επιφορτιστεί το ΔΝΤ: αυτός του επόπτη μακροοικονομικών πολιτικών και προγραμμάτων προσαρμογής (χωρίς να εμπλέκεται σε πρόγραμμα χρηματοδότησης).

Συμπερασματικά, η απόφαση της ΕΚΤ ήταν αναμενόμενη, κινούμενη στο πλαίσιο της γραμμής που προκρίνει το ΔΝΤ για τη νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμιση της Ευρώπης. Σε σχέση με τα προβλήματα που καλείται να λύσει είναι μια αναγκαία και ισορροπημένη απόφαση που ενδυναμώνει τη νεοφιλελεύθερη στρατηγική και μεταθέτει τα προβλήματα που αυτή συσσωρεύει στο χρόνο, ενώ τα γενικεύει στη μορφή και τον τρόπο επίλυσής τους. Ο χρόνος που δίνει είναι περιορισμένος, με ορατό τέρμα, αλλά σημαντικός για την έκβαση του πειράματος «κοινωνική μηχανική στην Ευρώπη».



[1] Το πρόγραμμα το οποίο θεσμοθέτησε η ΕΚΤ και στο οποίο εντάσσονται οι αγορές ομολόγων ονομάζεται «Άμεσες Νομισματικές Συναλλαγές» (Outright Monetary Transactions). Αναλυτικά η ανακοίνωση της ΕΚΤ και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του προγράμματος βρίσκονται στη διεύθυνση http://www.ecb.int/press/pr/date/2012/html/pr120906_1.en.html
[2] Ενδεικτικά Wyplosz C στις 8/8/2011. Στη διεύθυνση http://voxeu.org/article/eurozone-leaders-still-don-t-get-it.
[3] Αναλυτικά στοιχεία για το ιταλικό και ισπανικό δημόσιο χρέος μπορεί κανείς να βρει –δεν αποτελούν τα αναλυτικά στοιχεία «κρατικό απόρρητο» όπως στην Ελλάδα– στις διευθύνσεις http://www.tesoro.es/en/home/estadistica.asp και http://www.dt.tesoro.it/en/debito_pubblico/dati_statistici/. 
[4] Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος περιεκτικά θέτει τα στοιχεία που δείχνουν ότι δεν αποτελεί λύση: http://www.syn.gr/gr/keimeno.php?id=28294.
[5] Εδώ εννοούμε το γνωστό πλέον χαρακτηριστικό της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη διαχείριση της κρίσης του 2008. Λαμβάνονται αποφάσεις όταν τα πράγματα φτάνουν σε οριακό σημείο, ενώ αυτές οι αποφάσεις έχουν ορίζοντα λήξης της αποτελεσματικότητάς τους ορατό σε όλους. Το θέμα δεν μπορεί να αναπτυχθεί εδώ. Θυμίζουμε μόνο ότι, εκτός από τις διαμάχες μεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών μελών, υπάρχει και η διαμάχη για το ποιος θα αναλάβει τα βάρη των αποφάσεων μεταξύ κυβερνήσεων και ΕΚΤ. Πρέπει να λάβουμε υπόψη στην εκτίμηση της συγκυρίας τις διαμάχες και τα σχέδια που διαμορφώνονται για τη μορφή ομοσπονδοποίησης της Ευρώπης και τις διαφορετικές γραμμές που έχουν κατατεθεί για τη διαχείριση της κρίσης: συμβολικά οι αποκλίνουσες γραμμές ΔΝΤ και Γερμανίας.
[6] Η συζήτηση περί «διάλυσης της ευρωζώνης» είναι σύνθετη, σε μεγάλο βαθμό έχει χαρακτηριστικά μετάθεσης των πραγματικών διακυβευμάτων και δεν μπορούμε εδώ να μπούμε σε αυτήν. Η απόφαση της ΕΚΤ σηματοδοτεί τις δυνατότητες αναβολής του «αναπόφευκτου τέλους» της ευρωζώνης που υπάρχουν. Ένα «τέλος» που έχει ανακοινωθεί τα τελευταία χρόνια πλειστάκις. Δι’ αυτής της σηματοδότησης παραπέμπει, έμμεσα, στους κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς και δεσμεύσεις που υπόκεινται αυτού του υβριδικού μορφώματος (ούτε ομοσπονδιακό κράτος αλλά ούτε απλό σύνολο κρατών) που καλείται ευρωζώνη.
[7] Στη διαμάχη στο εσωτερικό των μηχανισμών λήψης αποφάσεων, το ΔΝΤ με σειρά εκθέσεων και «διαρροών» έχει σηματοδοτήσει την αναγκαιότητα για ένα άλλο «μίγμα» πολιτικής σε σχέση με το ως τώρα ακολουθούμενο.

Αναζητώντας μια αριστερή στρατηγική ανάσχεσης του φασισμού της Χρυσής Αυγής

Το σκηνικό των τελευταίων ημερών στιγμάτισαν οι ρατσιστικές επιθέσεις βουλευτών της Χρυσής Αυγής εις βάρος αλλοδαπών μικροπωλητών, η ανησυχητική αύξηση των ποσοστών της ΧΑ, όπως αυτή καταγράφεται σε πρόσφατες έρευνες της κοινής γνώμης, αλλά και η συστηματική προσπάθεια εξίσωσης της αριστερής κινηματικής δράσης με την εγκληματική δραστηριότητα των ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής εκ μέρους του κυρίαρχου λόγου[1]. Με αφορμή τα παραπάνω, δημοσιεύτηκαν το τελευταίο διάστημα, σε έντυπα και ιστοσελίδες της Αριστεράς, μια σειρά από ενδιαφέροντα άρθρα που επιχειρούν αφενός μεν να εντοπίσουν και να αναδείξουν τα αίτια της ανόδου της ρατσιστικής και φασιστικής Ακροδεξιάς, αφετέρου –και κυρίως– δε να προσδιορίσουν το περιεχόμενο μιας αποτελεσματικής αριστερής παρέμβασης για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Τη σχετική συζήτηση επιχειρούμε να συνοψίσουμε στη συνέχεια.

Σε άρθρο του στην Αυγή, ο Δ. Χριστόπουλος επισημαίνει ότι μια αριστερή πολιτική στρατηγική ανάσχεσης του νεοναζισμού απαιτεί δουλειά σε τέσσερα, διακριτά μεταξύ τους, επίπεδα: πολιτικό, ιδεολογικό, θεσμικό και κοινωνικό. Σε πολιτικό επίπεδο, η Αριστερά καλείται να συμβάλει στη «σφυρηλάτηση μιας αντιακροδεξιάς πολιτικής κουλτούρας, από το Κοινοβούλιο ως τα media». Σε ιδεολογικό επίπεδο, οφείλει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας, έτσι ώστε «σαν μας ρωτάνε “ασφάλεια ή ελευθερία” να μην απαντάμε αφελώς “ελευθερία“, αλλά “και τα δύο”», διότι «η ασφάλεια είναι η κατάσταση της ελευθερίας. Η μόνη κατάσταση που την επιτρέπει». Σε θεσμικό επίπεδο, η απάντηση θα πρέπει να αναζητηθεί στο κράτος δικαίου και στους θεσμούς τους, δηλαδή στην τιμωρία όσων ενέχονται σε εγκληματικές ενέργειες, αρχής γενομένης από το ξήλωμα του παρακράτους στα ελληνικά σώματα ασφαλείας». Στο κοινωνικό, τέλος, επίπεδο, χρειάζεται «ανακατάληψη του δημόσιου χώρου», αφού «όταν δέρνουν μετανάστες, η κοινή γνώμη αδιαφορεί. Όταν δέρνουν αριστερούς, η κοινή γνώμη ενοχλείται, αλλά δεν πολυμιλά. Όταν όμως θα διαλύσουν ένα κοινωνικό φαρμακείο, τότε ο κόσμος θα τους απομονώσει».

Ο Α. Καρίτζης τονίζει ότι η αντιμετώπιση της ανόδου της φασιστικής Ακροδεξιάς «σχετίζεται με την ικανότητα της Αριστεράς να οργανώσει την καθημερινότητα του λαού και να παράσχει ένα πολιτικό πρόταγμα που δίνει ελπίδα και προοπτική». Δεδομένου ότι ιστορικά η άνοδος του φασισμού σχετίζεται με την αποτυχία της Αριστεράς, «η επιτυχία της Αριστεράς στην οργάνωση του λαού στη μάχη του εναντίον των καταπιεστών του συνιστά τον βασικό τρόπο ανάσχεσης της φασιστικής Ακροδεξιάς».
Βασικό όπλο εναντίον της είναι έτσι «η ανάδειξη του βαθιά συστημικού της χαρακτήρα». Σε αντίθεση με την αριστερή προσέγγιση, «η οποία προϋποθέτει ρήξη με την κυρίαρχη ιδεολογία, κυρίως ως προς τη φύση της κοινωνίας (ταξική διαίρεση/αρμονικό σύνολο)», η φασιστική ιδεολογία «επιχειρεί να διατηρήσει όρθια την κυρίαρχη ιδεολογία σε καιρούς κρίσης, όπου πια γίνεται φανερή η ταξική διαίρεση». Η Αριστερά οφείλει επομένως να αναδείξει ότι «η δράση της [Ακροδεξιάς] μπορεί να φαίνεται συγκρουσιακή, αλλά στην ουσία δεν θέλει να αλλάξει τίποτα από αυτά που διαλύουν την κοινωνία». Η έμφαση θα πρέπει να δοθεί «στο ότι δεν είναι ριζοσπαστική, δεν έχει την τόλμη να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και κρύβεται πίσω από το χρώμα των μεταναστών, φοβάται να τα βάλει με τους πραγματικά ισχυρούς, ότι υπηρετεί αντικειμενικά και δουλικά τους δυνατούς».
Σε αυτή την κατεύθυνση, η «ανάπτυξη ζωντανών συλλογικοτήτων στις γειτονιές και τους εργασιακούς χώρους, που οργανώνουν την πάλη απέναντι στους πραγματικούς υπαίτιους της κρίσης», αλλά και η «ηγεμονία στην κεντρική πολιτική αντιπαράθεση με την κυβερνητική πολιτική», σε συνδυασμό με την «ανάδειξη ιδεολογικών στοιχείων (δημοκρατία έναντι αγοράς, κοινωνικοποιημένη παραγωγή έναντι ιδιωτικής επιχειρηματικότητας)», μπορούν να δώσουν «αριστερό προσανατολισμό σε τμήματα του πληθυσμού που περιθωριοποιούνται», περιορίζοντας έτσι αντικειμενικά τον ζωτικό χώρο για την ανάπτυξη της φασιστικής Ακροδεξιάς. Σε αυτό το έδαφος μπορεί και πρέπει «να αναπτυχθεί ένα πλατύ αντιφασιστικό μέτωπο που θα επιχειρήσει να εμπεδώσει την αντιφασιστική ηγεμονία σε εκείνες τις υποβαθμισμένες περιοχές όπου κατά τεκμήριο ευδοκιμεί ο εκφασισμός». Αυτό προϋποθέτει την ανάπτυξη μιας πλατιάς νεολαιίστικης κουλτούρας του αντιφασισμού στα σχολεία, στα γήπεδα, στις γειτονιές», ώστε «να γίνει μόδα στους νέους ο αντιφασισμός». Διότι «χωρίς τη μόδα του αντιφασισμού, η κλασική αριστερή παρέμβαση δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα».
Ο Ν. Γανιάρης τονίζει ότι «η απαίτηση να τεθεί εκτός νόμου [η Χρυσή Αυγή] δεν αρκεί πλέον», αφού, την ίδια στιγμή που αυτή κινείται στο μεταίχμιο της νομιμότητας, ο Ξένιος Δίας, οι μαζικές απελάσεις, ο φράχτης στον Έβρο και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης «είναι κυρίαρχη κρατική πολιτική», καταδεικνύοντας έτσι «τα όρια της δραστικότητας του συνθήματος “θα σας ταράξουμε στη νομιμότητα”». Όπως επισημαίνει, η Αριστερά «παραμένει εγκλωβισμένη μέσα στη ρητορική της Ακροδεξιάς. Επιμένει σε μια υπερασπιστική αντίληψη που κινείται γύρω από τα παραβατικά πρόσωπα, μπαίνοντας έτσι στο χώρο όπου ο λόγος της Χρυσής Αυγής είναι ηγεμονικός, περιοριζόμενη ταυτόχρονα σε ανθρωπιστική ηττοπάθεια». Η πιο αποτελεσματική απάντηση θα ήταν επομένως «η μεταφορά της συζήτησης από τα εγκληματικά υποκείμενα στην εγκληματογόνο συνθήκη». Αντί «να μιλάει από θέση άμυνας για το μετανάστη», η Αριστερά θα πρέπει «να κάνει λόγο για τη φτώχεια, την ανεργία, τη διαρκώς αυξανόμενη εξαθλίωση, που οδηγεί ντόπιους και ξένους εκτός νόμου […] Ξεπερνώντας έτσι για μια στιγμή το λόγο που στρέφεται γύρω από τον εγκληματία και θέτοντας το ερώτημα ποιος κάνει τον εγκληματία, η Αριστερά μπορεί να αποκρούσει τη φασιστική ρητορεία». 
Ο Ν. Σεβαστάκης επιχειρεί, από την άλλη πλευρά, να αναδείξει τα όρια ορισμένης αριστερής αντίληψης σύμφωνα με την οποία «ο εκφασισμός της κοινωνίας είναι συνέπεια της οικονομικής αιμορραγίας των λαϊκών και μικροαστικών στρωμάτων». Κατά τον Σεβαστάκη, η αντίληψη αυτή, σύμφωνα με την οποία η ανάσχεση του ακροδεξιού ρεύματος «επαφίεται στην ανάπτυξη ενός ισχυρού κοινωνικού κινήματος το οποίο και θα υπερασπιστεί τις αξίες της κοινωνικής αλληλεγγύης», δεν επαρκεί για την αντιμετώπιση των εθνικιστικών/ρατσιστικών λόγων και πρακτικών της Ακροδεξιάς. Όπως επισημαίνει, η τιμωρητική βία και η αντιμεταναστευτική ρητορεία της Χρυσής Αυγής τροφοδοτούνται, σε μεγάλο βαθμό, από μια αίσθηση απώλειας/αλλοτρίωσης που «δεν παράγεται από την προϊούσα οικονομική κατάρρευση συγκεκριμένων κοινωνικών στρωμάτων» και άρα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη «συνηθισμένη προσφυγή στο κοινωνικό». Έτσι, ενώ «η Αριστερά πιστεύει κατά κανόνα ότι η σκοπιά του κοινωνικού συμφέροντος, δηλαδή ένα είδος οικονομικού ορθολογισμού των στρωμάτων που πλήττονται, θα καταφέρει να διαλύσει τον  ζόφο που πλανιέται πάνω από τη χώρα», πολλές φορές «άλλες αγωνίες, ξένες προς το κοινωνικό πρόβλημα, παράδοξες για κάθε ανάλυση με όρους συμφερόντων και κατανομής πόρων, προσδιορίζουν τις κοινωνικές συμπεριφορές και την αυτοσυνείδηση των πολιτών». Για το λόγο αυτό «θα πρέπει να αναθεωρηθεί η αντίληψη που θεωρεί ότι μια “ταξική” ορθολογική επιλογή αποτελεί την μοναδική απάντηση» στην άνοδο της Ακροδεξιάς.
Ο Σ. Μπουρνάζος θέτει το ζήτημα της σύναψης ευρύτερων συμμαχιών –εντός αλλά κυρίως πέραν της Αριστεράς– για τη συγκρότηση ενός πλατιού αντιφασιστικού μετώπου. Όπως επισημαίνει, πέρα από τη συζήτηση για το χαρακτήρα και τους λόγους της ανόδου της Χρυσής Αυγής, απαιτείται επιπλέον «μια μίνιμουμ συμφωνία σε ένα πρόγραμμα άμεσων ενεργειών» κατά της φασιστικής Ακροδεξιάς. Λόγω ακριβώς των διαστάσεων που έχει σήμερα η δράση της Χρυσής Αυγής, μια καμπάνια εναντίον της θα πρέπει, κατά τον Μπουρνάζο, να αγγίζει, «πέραν του αριστερού-αντιεξουσιαστικού χώρου», και «το ευρύτερο δημοκρατικό, ακόμα και το δεξιό-συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας […] Χωρίς αυταπάτες ότι τέτοια κομμάτια θα γίνουν μπροστάρηδες του αντιφασιστικού αγώνα, είναι σημαντικό να φτιάξουμε συμμαχίες, προσδοκώντας, αν μη τη άλλο, να αποκοπούν από τη Χρυσή Αυγή, να ανακοπεί η πορεία φασιστικοποίησής τους». Έτσι, ενώ τον κορμό ενός τέτοιου αντιφασιστικού μετώπου θα τον αποτελέσει η Αριστερά, σε μια εκστρατεία κατά της Ακροδεξιάς θα πρέπει «να ενταχθούν και συντηρητικοί άνθρωποι». Η συγκρότηση ενός τέτοιου μετώπου μπορεί, εξάλλου, κατά τον Μπουρνάζο, να συμβάλει και στην αποδόμηση της θεωρίας της «συνάντησης των άκρων», που διακινείται εκ νέου το τελευταίο διάστημα, εξισώνοντας την αριστερή κινηματική δράση με την εγκληματική δραστηριότητα των ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής: «Αν κάποιοι εκσυγχρονιστές, μεταρρυθμιστές, σοσιαλδημοκράτες, κεντρώοι ή δεξιοί θεωρούν κύριο εχθρό τη Χρυσή Αυγή, χωρίς συμψηφισμούς, και θέλουν να συμπράξουν μαζί μας, τότε αρνούνται, εμπράκτως, τη θεωρία των “δύο άκρων”. Κι αυτό μπορεί να αποτελέσει λυδία λίθο για τις συμμαχίες»[2].
Ø  Βλ. επίσης: (α) την ανακοίνωση που εξέδωσε το Γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ σχετικά με την πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής Δεοντολογίας της Βουλής εναντίον των κρουσμάτων φασιστικής βίας με πρωταγωνιστές βουλευτές και μέλη της Χρυσής Αυγής, όπου τονίζεται ότι: «Η απόφαση της Επιτροπής αποτελεί, καταρχήν, ασφαλώς θετική εξέλιξη, καθώς το Κοινοβούλιο, διά του οργάνου του, καταδικάζει την πρακτική της Χρυσής Αυγής […] Την ίδια στιγμή, όμως, προκαλεί έντονο προβληματισμό και  ανησυχία το γεγονός ότι η Επιτροπή αρνείται να κατονομάσει τη βία της Χρυσής Αυγής ως αυτό που είναι, δηλαδή ρατσιστική και φασιστική. Στο επίμαχο, λοιπόν, σημείο του κειμένου ο ΣΥΡΙΖΑ ψήφισε λευκό (ενώ προφανώς υπερψήφισε το υπόλοιπο κείμενο)», καθώς και (β) τη σχετική δήλωση της βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ Β. Κατριβάνου.
ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
Στ. Μανώλη




[1] Τις σχετικές δηλώσεις των Φ. Σαχινίδη και Ν. Δένδια ακολούθησαν, μεταξύ άλλων, τα άρθρα του Σ. Κασσιμάτη στην Καθημερινή και του Π. Καψή στο Έθνος. Το πρώτο προκάλεσε την αντίδραση όχι μόνο του εκπροσώπου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ Π. Σκουρλέτη, που απέστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στον διευθυντή της εφημερίδας, αλλά και των αναγνωστών της Καθημερινής. Για την απόπειρα συνταύτισης της φασιστικής Ακροδεξιάς με την «άκρα Αριστερά», βλ. τα άρθρα των Α. Λιάκου στα Ενθέματα της Αυγής και Β. Κατριβάνου στην Εποχή, καθώς και τη συνέντευξη του Α. Καρίτζη στο «Κόκκινο».


[2] Βλ. και το πρόσφατο άρθρο του Σ. Βαλντέν, με τίτλο «Αντιφασιστικό μέτωπο και “μεταρρυθμιστικός” σεχταρισμός», όπου γίνεται λόγος για την ανάγκη συγκρότησης ενός «πανδημοκρατικού αντιφασιστικού μετώπου» που «να περιλάβει τους πάντες, από τη ΝΔ ως το ΚΚΕ, και κυρίως τη μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου». Απευθυνόμενος προς μεταρρυθμιστές και εκσυγχρονιστές, ο Βαλντέν επισημαίνει πως, αντί να εργάζονται, όπως θα έπρεπε, για ένα αντιφασιστικό μέτωπο, «άλλος θυμάται τα ΚΝΑΤ, άλλος τον Φωτόπουλο, άλλος τα γιαουρτώματα κι όλοι μαζί τον Τσίπρα». Με τον τρόπο αυτό «καλλιεργείται από καιρό μια νέα διχοτομία στην ελληνική κοινωνία», η οποία, εξισώνοντας «ακόμη και το γιαούρτι με τα τάγματα εφόδου», «αποπροσανατολίζει από τον “κύριο εχθρό”». Ο Γ. Βούλγαρης ισχυρίζεται, αντιθέτως, ότι «ούτε η παραδοσιακή αντίληψη σχηματισμού αντιφασιστικού μετώπου έναντι τέτοιων δυνάμεων είναι ρεαλιστική, στον βαθμό που τόσο η ερμηνεία της γέννησης όσο και η αντιμετώπιση της ΧΑ διχάζουν παρά ενώνουν τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις», ούτε η δαιμονοποίηση ή οι σκέψεις για τον αποκλεισμό της ΧΑ με συνταγματικές διατάξεις έχουν νόημα. «Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να αναλάβει ο καθένας τις ευθύνες του. Το κράτος δικαίου, ή ότι έχει μείνει από αυτό, να επιβάλει τις κυρώσεις που προβλέπουν οι νόμοι. Να ενδιαφερθεί για την έκταση που έχει πάρει η επιρροή της ΧΑ στην Αστυνομία και στους άλλους σκληρούς μηχανισμούς. Και από την άλλη, οι δυνάμεις της Αριστεράς να ξανακοιτάξουν τη σχέση τους με τη δημοκρατία και τον πολιτισμό της δημοκρατίας».

Η ομιλία του Αλ. Τσίπρα στη ΔΕΘ και τα παραγωγικά συμπλέγματα


ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
Δ. Παπαγιαννάκος

Ο Αλ. Τσίπρας στην ομιλία του στη ΔΕΘ παρουσίασε το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ για μια εναλλακτική, δίκαιη έξοδο από την κρίση μέσα από την παραγωγική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρότηση της Ελλάδας. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι δεν πρόκειται για μια εύκολη διαδικασία, αλλά για μια επίπονη διαδικασία κοινωνικής χειραφέτησης με στόχο την ανοικοδόμηση, σε στέρεα θεμέλια, μιας νέας Ελλάδας με αλληλεγγύη, κοινωνική δικαιοσύνη και Δημοκρατία. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Αλ. Τσίπρας απεύθυνε στους πολίτες που υφίστανται τις οδυνηρές επιπτώσεις των μνημονίων προσκλητήριο ενότητας ώστε να μην περάσουν τα νέα και τα επόμενα μέτρα λιτότητας που θα ολοκληρώσουν την καταστροφή και να γίνει πράξη η εναλλακτική πρόταση εξουσίας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ.

Πυλώνες του εναλλακτικού σχεδίου ανασυγκρότησης είναι οι εξής: ακύρωση του μνημονίου και επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης, κοινωνικά δίκαιη δημοσιονομική εξισορρόπηση, σταθεροποίηση της οικονομίας, άμεση ακύρωση των μνημονιακών μειώσεων σε μισθούς, συντάξεις και κοινωνικές δαπάνες, ώστε να σταματήσει η περιθωριοποίηση των εισοδηματικά ασθενών κοινωνικών στρωμάτων και η υποβάθμιση των μεσαίων, κινητοποίηση ολόκληρου του παραγωγικού δυναμικού της Ελλάδας, εμπέδωση αισθήματος κοινωνικής δικαιοσύνης, αξιοπρέπειας και ασφάλειας στους πολίτες, δημιουργική αξιοποίηση της γεωστρατηγικής σημασίας Ελλάδας και της συμμετοχής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη.

Το σχέδιο ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ θέτει, μεταξύ άλλων, τους εξής στόχους:
·      Άμεση δημιουργία ασπίδας κοινωνικής προστασίας, ώστε να αναχαιτισθεί η εξελισσόμενη ανθρωπιστική κρίση
·      Μείωση της ανεργίας με γρήγορους ρυθμούς
·      Εξασφάλιση των αναγκαίων κοινωνικών υπηρεσιών και υποδομών, με την αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης για εκπαίδευση, υγεία, κοινωνική προστασία και δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές
·      Διασφάλιση επάρκειας της Ελλάδας σε τρόφιμα, φάρμακα και καύσιμα
·      Μείωση της ελλειμματικότητας της οικονομίας
·      Πλήρης προστασία των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος
·      Ανάπτυξη των δημόσιων μαζικών μεταφορών (ιδιαίτερα σιδηρόδρομος, οδικές και ακτοπλοϊκές μεταφορές)
·      Περαιτέρω ενίσχυση της ναυτιλίας με δίκαιο τρόπο.

Ορισμένες από τις βασικές αρχές που προσδιορίζουν την αντίληψη και τη στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ για την παραγωγική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρότηση είναι οι εξής:
·      Επικέντρωση σε δραστηριότητες εντάσεως εργασίας, που συμβάλλουν άμεσα στη δραστική μείωση της ανεργίας, διασφαλίζοντας την κοινωνική συνοχή
·      Προτεραιότητα σε κλάδους και επιχειρήσεις που συμβάλλουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τον οικολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας
·      Ενίσχυση δραστηριοτήτων με αυξανόμενη ζήτηση στις παγκόσμιες αγορές, όπως και εκείνων που συμβάλλουν στην υποκατάσταση εισαγωγών
·      Στήριξη δραστηριοτήτων με ισχυρή διακλαδικότητα
·      Εστίαση στις εγχώριες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ενίσχυσή τους, στήριξη των συνεργασιών μεταξύ τους και παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών
·      Στήριξη της δημόσιας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας, με την ενθάρρυνση παραγωγικών και καινοτόμων συνεταιρισμών, αυτοδιαχειριζόμενων επιχειρήσεων και άλλων μορφών αλληλέγγυας οικονομίας. Η ανάπτυξη του κοινωνικού τομέα της οικονομίας μπορεί και πρέπει να καλύψει κάθε δυνατή μορφή και τομέα δραστηριοποίησης. Να στηρίξει κοινωνικές ομάδες υψηλού κινδύνου, λειτουργώντας ως το ανάχωμα στην ανθρωπιστική κρίση που πυροδοτεί το Μνημόνιο. Ιδιαίτερο ρόλο θα διαδραματίζουν εδώ δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης και συνεταιριστικές μορφές παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών
·      Δημοκρατική συμμετοχή των εργαζόμενων και των εκπροσώπων τους, των κοινωνικών κινημάτων και των τοπικών κοινωνιών στις διαδικασίες του περιφερειακού σχεδιασμού και της υλοποίησης των αναπτυξιακών σχεδίων.

Ο Αλ. Τσίπρας παρουσίασε επίσης το σχεδιασμό του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ για ορισμένα συγκεκριμένα παραγωγικά συμπλέγματα, μεταξύ των οποίων είναι:

Το αγροτοδιατροφικό σύμπλεγμα, που θα αποτελεί βασικό μοχλό συνολικής ανάπτυξης και ανασυγκρότησης της υπαίθρου. Στόχος εδώ είναι η επέκταση και ποιοτική αναβάθμισή της αγροτικής παραγωγής, με ανάπτυξη βιολογικών καλλιεργειών και κτηνοτροφιών, και με στήριξη της βιώσιμης συνεργασίας ιδιωτικών αγροτικών επιχειρήσεων με μεταποιητικές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις.

Ειδικότερα, σχεδιάζονται τα εξής: εξειδικευμένη υποστήριξη των παραγωγών (πχ αξιοποίηση επιστημόνων, αναβάθμιση αγροτικής επιστημονικής έρευνας), προώθηση του στόχου για διατροφική επάρκεια της Ελλάδας, ρεαλιστικός αγροτικός χωροταξικός σχεδιασμός, διαμόρφωση ειδικού δικτύου ασφαλείας για τον αγροτικό κόσμο, μεταξύ άλλων, με την έκδοση καλλιεργητικής κάρτας με εγγύηση του Δημοσίου, στήριξη καλλιεργειών και εκτροφών με συγκριτικά πλεονεκτήματα και συσσωρευμένη τεχνογνωσία και εμπειρία, έλεγχος της αισχροκέρδειας στην αγορά γεωργικών εφοδίων και σπάσιμο των καρτέλ μεσαζόντων από το χωράφι στο ράφι, διευκόλυνση της αυτοοργάνωσης των παραγωγών, για την απευθείας διάθεση των προϊόντων τους στους καταναλωτές, επανασχεδιασμός των ευρωπαϊκών κονδυλίων για την ελληνική γεωργία από το νέο ΕΣΠΑ 2014-2020.

Το τουριστικό σύμπλεγμα, όπου θα προωθηθεί ένα νέο πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης, διαμετρικά αντίθετο από το σημερινό μοντέλο με τα ξενοδοχειακά μεγαθήρια, τις τουριστικές κατοικίες σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές και τη λογική «all inclusive» που αποκόπτει τους τουρίστες από τις τοπικές κοινωνίες.

Ειδικότερα σχεδιάζεται: (α) η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού τομέα με βάση μια νέα ολιστική προσέγγισης, όπου θα συνδέεται ο τομέας αυτός με τους υπόλοιπους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής (περιβάλλον, αγροτοδιατροφική παραγωγή, περίθαλψη, αθλητισμός και πάνω απ’ πολιτισμός), (β) εναλλακτικές μορφές τουρισμού, που προάγουν τον ιστορικό, περιβαλλοντικό, πολιτιστικό και παραγωγικό πλούτο της χώρας, (γ) ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του κλάδου, (δ) άμεση επαναφορά του ΦΠΑ στην εστίαση από το 23% στο 13%, (ε) επαναφορά του εποχικού επιδόματος ανεργίας του ΟΑΕΔ, αν αυτό κοπεί, όπως σχεδιάζει η συγκυβέρνηση να πράξει.

Το ενεργειακό σύμπλεγμα όπου σχεδιάζεται η αλλαγή του μοντέλου άσκησης ενεργειακής πολιτικής και, αντ’ αυτού, προωθείται ο ενεργειακός σχεδιασμός με δημοκρατικό διάλογο.

Ως πρωταρχικοί στόχοι της ενεργειακής πολιτικής τίθενται η επάρκεια της χώρας σε ορυκτά καύσιμα και η ανάπτυξη της δημόσιας επιχειρηματικότητας στον κλάδο. Αντί για τις ιδιωτικοποιήσεις που ανεβάζουν το ενεργειακό κόστος για τον δευτερογενή τομέα και τον τελικό καταναλωτή, και στερούν το Δημόσιο από μελλοντικά έσοδα, προωθούνται επιχειρηματικές συμπράξεις και αναπτυξιακές κοινοπραξίες με διακρατικές συμφωνίες.

Στρατηγική επιλογή αποτελεί η ενίσχυση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, με γνώμονα τις κοινωνικές ανάγκες και το δημόσιο συμφέρον. Ωστόσο, απορρίπτεται ρητά το μοντέλο της ανάπτυξης ιδιωτικών «βιομηχανικών ΑΠΕ», όπως το πρόγραμμα «Ήλιος», διότι αυτές οι επενδύσεις δεν συμβάλλουν στην τοπική ανάπτυξη και απασχόληση, αλλά απλώς απαντούν στην ανάγκη εύκολης κερδοφορίας μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.
Το κατασκευαστικό σύμπλεγμα, όπου ο στρατηγικός σχεδιασμός περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον αναπροσανατολισμό σε ποιοτικές παρεμβάσεις σε υφιστάμενα κτήρια και κατοικίες με γνώμονα την προσαρμογή τους στις απαιτήσεις της αειφόρου ανάπτυξης (πχ θερμική και αντισεισμική θωράκιση) και, όσον αφορά στις νέες κατοικίες, τις οικο-κατασκευές. Ο αναπροσανατολισμός αυτός θα ενθαρρύνει, επίσης, την ενίσχυση των συνεργειών με κλάδους ενδιάμεσων αγαθών, όπως αυτός των οικοδομικών υλικών.

Όσον αφορά το ακανθώδες ζήτημα του δημόσιου χρέους αλλά και γενικότερα της χρηματοδότησης της ανασυγκρότησης, ο Αλ. Τσίπρας επανέλαβε ότι στόχος του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ είναι η διεκδίκηση μέσα από την επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης, μορατόριoυμ στην πληρωμή των τόκων για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, καθώς και η διαγραφή σημαντικού μέρους από το υπόλοιπο και η αποπληρωμή του με ρήτρα ανάπτυξης. Όπως ακριβώς συνέβη και για τη Γερμανία, το 1953. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι αυτή είναι η μόνη αξιόπιστη και βιώσιμη δυνατότητα να βγει η χώρα από τον Καιάδα της ύφεσης, διότι με το Μνημόνιο και η Ελλάδα θα καταρρεύσει και οι δανειστές θα χάσουν τα χρήματά τους. Χαρακτήρισε τον στόχο της συγκυβέρνησης για επιμήκυνση επικίνδυνη αυταπάτη, αφού αυτή θα παρατείνει το μαρτύριο του Μνημονίου και θα επιβαρύνει το δημόσιο με νέα δάνεια για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό που θα προκύψει.

Χρηματοδότηση για την εναλλακτική ανασυγκρότηση θα προέλθει, μεταξύ άλλων, και από τη δημοσιονομική εξισορρόπηση με σταθεροποίηση και ανακατανομή των δημοσίων δαπανών και αύξηση των δημοσίων εσόδων στα μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα, ώστε να απελευθερωθούν πόροι για καλά σχεδιασμένες δημόσιες επενδύσεις στην παιδεία, την υγεία, την έρευνα, τις νέες τεχνολογίες και τις υποδομές. Πόροι θα προέλθουν επίσης από την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου και των υδρογονανθράκων και τη δημιουργία ενός ειδικού ταμείου που θα διαχειρίζεται τα συναφή έσοδα. Στο ταμείο αυτό σχεδιάζεται να μεταφερθούν όλα τα δικαιώματα επί του φυσικού και του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας.

Ο Αλ. Τσίπρας στηλίτευσε τα ψέματα του κ. Σαμαρά τόσο στην ΔΕΘ πέρσι, όπου έδωσε την τελευταία μεγάλη αντιμνημονιακή παράσταση, όσο και προεκλογικά όπου μιλούσε για αναδιαπραγμάτευση ενώ μετεκλογικά η κυβέρνησή του εφαρμόζει το μνημόνιο με ευλάβεια. Σε σχέση με την κριτική ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εκπροσωπεί το λόμπι της δραχμής, ο Αλ.  Τσίπρας παρέπεμψε στην αντιμνημονιακή περίοδο του κ. Σαμαρά όπου ο ίδιος αντιμετώπιζε αυτή την συκοφαντία και αναρωτήθηκε αν επιθυμούσαν την επιστροφή στη δραχμή είτε ο κ. Σαμαράς είτε ο κ. Κουβέλης όταν καταψήφιζαν το πρώτο και το δεύτερο μνημόνιο; Επίσης, ο Αλ. Τσίπρας υπογράμμισε ότι δεν τίθεται ζήτημα αποχώρησης της Ελλάδας από την Ευρωζώνη διότι κάτι τέτοιο αφενός δεν προβλέπεται θεσμικά και αφετέρου δεν μπορεί να αποτελεί κυρίαρχη πολιτική επιλογή δεδομένου του μη υπολογίσιμου συναφούς κόστους τόσο για την Ευρωζώνη όσο και διεθνώς, πράγμα το οποίο παραδέχονται ρητά και δημόσια Ευρωπαίοι ηγέτες όπως η κ. Μέρκελ. Τέλος ο Αλ. Τσίπρας παρατήρησε ότι ο κ. Σαμαράς φαντασιώνεται το αόρατο λόμπι της δραχμής τη στιγμή που ο ίδιος συμμαχεί ενάντια στους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους με το μοναδικό πραγματικό λόμπι που τον Ιούνη έδωσε γη και ύδωρ για να τον κάνει πρωθυπουργό: χρεοκοπημένους τραπεζίτες που θέλουν να κρατούν τις τράπεζές τους, χρεώνοντας τους Έλληνες φορολογούμενους, διαπλεκόμενους επιχειρηματίες των ΜΜΕ, που διατηρούν τα χρεοκοπημένα κανάλια τους για να ασκούν πολιτική επιρροή και να παίρνουν δουλειές από το δημόσιο, μεγαλοεργοδότες που είδαν το μνημόνιο ως ευκαιρία για να κερδίσουν από τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων και τη μείωση των μισθών, και φοροφυγάδες που έβγαλαν ανενόχλητοι τεράστια ποσά στο εξωτερικό και τώρα περιμένουν να επωφεληθούν από το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας.

Ο Αλ. Τσίπρας υπογράμμισε επίσης ότι το Μνημόνιο, πέρα από τη βίαιη υποτίμηση της εργασίας και των περιουσιών, επέφερε και την κρίση της δημοκρατίας, επιφαινόμενο της οποίας είναι η ανερχόμενη απειλή του φασισμού. Η Χρυσή Αυγή, υποστήριξε ο ίδιος, αποτελεί γέννημα θρέμμα, αλλά και τελευταίο αποκούμπι του συστήματος, χρήσιμο εργαλείο αποπροσανατολισμού και αποσταθεροποίησης της δημοκρατίας. Προειδοποίησε ότι θα πέσουν στο κενό τα όποια σχέδια αποσταθεροποίησης και δήλωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θα προστατέψει τη δημοκρατία τόσο από τις δυνάμεις του μνημονίου (που η πολιτική τους στηρίζεται στο φόβο, τη βία και την τρομοκρατία, και γεννά φασιστικά εκτρώματα) όσο και από τις δυνάμεις εκφασισμού της κοινωνίας.

Προχωράει ο Περιφερειακός Σχεδιασμός για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων

Κ. Κλοκίτη
ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Ο  Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ),  που ξεκινάει  να υλοποιείται  αυτή την περίοδο, έχει συνταχθεί ως σχέδιο από το 2006 για την Αττική, και από το 2004 στην υπόλοιπη Ελλάδα.  Με την απόφαση που έλαβε η ΕΕ του ΕΔΣΝΑ (αρμόδιος φορέας διαχείρισης απορριμμάτων δήμων Αττικής) στις 27/8/2012, υποβάλλοντας αίτημα προς την Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ του Υπουργείου Ανάπτυξης για την υλοποίηση του έργου «Μελέτη, χρηματοδότηση, κατασκευή, συντήρηση, τεχνική διαχείριση και λειτουργία τεσσάρων Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων στην Αττική», ανοίγει ο δρόμος για μια εξέλιξη αντιπεριβαλλοντική, αντικοινωνική και ασύμφορη στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής.

Υφιστάμενη κατάσταση

Η πολιτική όλων των κυβερνήσεων μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, για το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων συνοψίζεται στην ανυπαρξία οποιουδήποτε σχεδίου, στην απουσία βούλησης, στα τοπικά μικροσυμφέροντα διαφόρων αιρετών,  στην αδιαφορία για το περιβάλλον και τους πολίτες.

Συνοδός στις παραπάνω επιλογές ήταν πάντα η άρνηση της πολιτείας να υποστηρίξει ουσιαστικές πολιτικές πρόληψης, μείωσης των απορριμμάτων, διαλογής στην πηγή, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης.

 Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι τα πρόστιμα με τα οποία απειλεί  η Ε.Ε (35.000 ευρώ την ημέρα για κάθε ανεξέλεγκτη χωματερή) και το αδιέξοδο στο ζήτημα της διαχείρισης που έχει μετατραπεί σε εκρηκτικό κοινωνικό πρόβλημα. Τα σκουπίδια ακόμα και σήμερα πετιούνται σε πολλά μέρη της Ελλάδας ανεξέλεγκτα. Υπάρχουν ακόμα χιλιάδες ενεργοί Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) που δημιουργούν προβλήματα ρύπανσης των υδάτων, ενώ η αυτανάφλεξη των απορριμμάτων στους χώρους αυτούς ευθύνεται για την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με τοξικά αέρια και την πρόκληση πυρκαγιών. Επιπλέον, δεν εφαρμόζεται η νομοθεσία για τα επικίνδυνα απόβλητα και γίνεται ανεξέλεγκτη απόρριψή τους σε ευαίσθητα οικοσυστήματα.
Στην Ελλάδα του 2012 ακόμα κατασκευάζονται ΧΥΤΑ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων), ή ΧΥΤΥ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων) παρόλο που και σε αυτούς δεν θάβονται υπολείμματα αλλά σύμμεικτα σκουπίδια[1].  Έτσι καταλήγουμε και σε ισχυρές κοινωνικές αντιδράσεις διότι η επιστημονική τεκμηρίωση είναι συχνά διάτρητη και η νομοθεσία παραβιάζεται, ενώ λείπουν οι διαδικασίες συμμετοχής στις αποφάσεις. Επιπλέον οι πολίτες διαπιστώνουν ότι αυτές οι επιλογές -που έχουν αντιπεριβαλλοντικό και αντικοινωνικό χαρακτήρα- θα επιβαρύνουν με νέα υπέρογκα κόστη δήμους και δημότες, ενώ θα ωφελήσουν αποκλειστικά τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που εποφθαλμιούν την ανάληψη των σχετικών εργολαβιών[2].

Ήδη, σε πλήρη σύμπλευση με την «μνημονιακή» απαίτηση,  έχει εξαγγελθεί η σταδιακή εκχώρηση όλων των δραστηριοτήτων διαχείρισης στα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, με την παράλληλη υποβάθμιση του δημόσιου - κοινωνικού χαρακτήρα και κάθε ίχνους κοινωνικού ελέγχου και με σαφή κατεύθυνση του ιδιωτικού κεφαλαίου προς την πανάκριβη και επικίνδυνη τεχνολογία της καύσης των απορριμμάτων.
Ποιο είναι το σημερινό σχέδιο της πολιτείας;
Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης που μπαίνει σε εφαρμογή και η ακολουθούμενη υπαγωγή της προτεινόμενης σύμπραξης στις διατάξεις του ν. 3389/2005 (ΣΔΙΤ) είναι το σημερινό σχέδιο της πολιτείας. Στην συνέχεια θα γίνει δημοπράτηση, μέσω τεσσάρων ξεχωριστών διαγωνισμών, των μονάδων επεξεργασίας (ΜΕΑ) σε Φυλή, Άνω Λιόσια, Κερατέα και Γραμματικό.
Το μοντέλο αυτό είναι ένα  συγκεντρωτικό μοντέλο κατασκευής τεσσάρων τεράστιων μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, χωρίς καμία διαβούλευση, που απαξιώνει τα εναλλακτικά σενάρια και αδιαφορεί για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και για το πρόσθετο κόστος που προκαλεί και μετακυλύει στους Δημότες. Αντιθέτως η εναλλακτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ μειώνει το κόστος σε σύγκριση με το σημερινό. Οι τέσσερις αυτές μονάδες επεξεργασίας σχεδιάζεται να υποδέχονται το 85% των απορριμμάτων της χώρας. Και παράλληλα στην Θεσσαλονίκη σχεδιάζεται μονάδα δυναμικής που ξεπερνά το σύνολο των απορριμμάτων και που ανοίγει τον δρόμο εισαγωγής σκουπιδιών για καύση.

Για μια κοινωνικά και οικολογικά δίκαιη διαχείριση των απορριμμάτων

Απέναντι σε αυτά τα σχέδια έχουν υπάρξει εναλλακτικές προτάσεις που έχουν εκφωνηθεί και από το ΣΥΡΙΖΑ και που επικεντρώνονται στην ανακύκλωση, στην αποκεντρωμένη διαχείριση, στο δημόσιο χαρακτήρα και στο χαμηλό κόστος. Υπάρχουν πολλές καλές πρακτικές πανευρωπαϊκά που συνοψίζονται καταρχήν σε ιεράρχηση στην διαχείριση, όπως γίνεται για παράδειγμα στην Γαλλία και τη Γερμανία, (αυτή εξάλλου είναι και η φιλοσοφία και της οδηγίας 2008/98/ΕΕ). Αυτό σημαίνει ότι αποδίδεται πρωτεύουσα σημασία στα στάδια α) της πρόληψης β) της προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και γ) της ανακύκλωσης πριν προχωρήσουμε σε οποιοδήποτε άλλο στάδιο όπως δ) άλλα είδη ανάκτησης, π.χ. ανάκτηση ενέργειας και ε) διάθεση.  Ειδικά για την ανάκτηση ενέργειας, υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα ότι περιβαλλοντικά και κοινωνικο-οικονομικά αποδεκτή είναι μόνο η αξιοποίηση του βιοαερίου που παράγεται. Η καύση απορρίπτεται ως λύση ακριβώς επειδή[3]:

Ø ακυρώνει τα προηγούμενα στάδια (χρειάζεται τεράστιους όγκους σκουπιδιών για να είναι συμφέρουσα)
Ø δημιουργεί πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα (εκπομπές αέριων ρύπων, διαχείριση τοξικού υπολείμματος)
Ø ανεβάζει υπέρογκα το κόστος της διαχείρισης και τα δημοτικά τέλη, σε σχέση με σήμερα,  και ιδιωτικοποιεί περαιτέρω τον τομέα της καθαριότητας των Δήμων (με τα γνωστά αποτελέσματα των απολύσεων, της αύξησης, του κόστους, των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, της πτώσης της ποιότητας των υπηρεσιών κ.λ.π.).

Η εναλλακτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ προτείνει επίσης εγκαταστάσεις διαχείρισης μικρής κλίμακας και απλού μηχανολογικού εξοπλισμού, εύκολα διαχειρίσιμες από τους δήμους, οικονομικές στην κατασκευή και λειτουργία τους. Εγκαταστάσεις δηλαδή που δεν απαιτούν τεράστιες μεταφορές απορριμμάτων, είναι προσβάσιμες στους πολίτες, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο, μειώνουν δραστικά τις ανάγκες σε χώρους υγειονομικής ταφής και διαφοροποιούν  τέλος το προς ταφή υπόλειμμα, που θα τείνει να έχει χαρακτηριστικά αδρανούς υλικού.

Ειδικότερες προτάσεις για την Αττική

Ειδικότερα για τις εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων στην Αττική, κρίνεται απαραίτητος ο καθορισμός ανώτατου ορίου στην ημερήσια υποδοχή απορριμμάτων και δέσμευση για τη διάρκεια ζωής διότι η εναλλακτική πρόταση της αποκεντρωμένης διαχείρισης περιλαμβάνει πολλούς μικρούς ΧΥΤΥ. Για να είναι πλήρης ο σχεδιασμός πρέπει εκ των προτέρων να καθιερωθούν ανώτατα όρια, διάρκεια ζωής και αποκατάσταση τοπίου. Κρίνεται επίσης σημαντικό λόγω του κορεσμού της χωματερής στη Φυλή και των δραματικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων να μην εγκατασταθούν νέες μονάδες επεξεργασίας και να υπάρξει χρονοδιάγραμμα για το οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής. 

Η παραπάνω πρόταση συνιστά, σε αντίθεση με το υπερσυγκεντρωτικό και τεχνολογικά εξειδικευμένο μοντέλο των τεσσάρων εργοστασίων μια   βιώσιμη και δίκαιη λύση -τόσο οικονομικά όσο και οικολογικά- για τη διαχείριση των σκουπιδιών.

Λεπτομέρειες για τις εναλλακτικές λύσεις:



[1]  Σύμμεικτα. Μη διαχωρισμένα. (Ανακυκλώσιμα, άχρηστα και οργανικά μαζί).
[2] Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, ο τομέας της παραγωγής θερμικής ενέργειας από απορρίμματα  συνιστά υποσχόμενο πεδίο δραστηριοποίησης για τις κατασκευαστικές εταιρείες με στόχο την συνέχιση των δραστηριοτήτων τους μετά από το 2015 (τελευταίο έτος εισροής πόρων από το ΕΣΠΑ). Εθνική Τράπεζα, «Κατασκευαστικοί όμιλοι: Σταθερά έσοδα από παραχωρήσεις και ενέργεια αλλά και προβλήματα χρηματοδότησης», Κλαδικές Μελέτες, Μάρτιος 2011.

Όψεις της μνημονιακής καταστροφής


ΣΥΡΙΖΑ- Επιτροπή Πολιτικού Σχεδιασμού
Ομάδα Τεκμηρίωσης
  
Ακολουθεί μια προσπάθεια καταγραφής ορισμένων όψεων της καταστροφής που έχει δημιουργήσει η πολιτική των μνημονίων τα τελευταία χρόνια. Με έμφαση επισημαίνουμε ότι οι εν λόγω καταστροφικές επιπτώσεις αφορούν τη συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, αλλά όχι ολόκληρη την κοινωνία αφού υπάρχουν κάποιοι που κερδίζουν από τις μνημονιακές πολιτικές, ιδιαίτερα από τη δραστική μείωση μισθών, τη μείωση της φορολογίας των κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων και τη σκανδαλωδώς ευνοϊκή μεταχείριση των ιδιωτικών τραπεζών.

·         ΕΦΙΑΛΤΙΚΗ ΑΝΕΡΓΙΑ   
Η ανεργία σπάζει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Οι επίσημα καταγεγραμμένοι άνεργοι τον Ιούνιο ήταν πάνω από 1.200.000 άτομα ενώ οι πραγματικοί άνεργοι είναι περίπου 1.500.000 άτομα. Τον Ιούνιο κάθε εργάσιμη ημέρα είχαμε περίπου 2000 επιπλέον άνεργους. Οι εργαζόμενοι (έστω και για λίγες ώρες το μήνα) είναι πλέον λιγότεροι από εκείνους που δεν εργάζονται. Περισσότεροι από ένας στους δύο νέους έως 25 ετών είναι άνεργοι, το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στις χώρες του ΟΟΣΑ κι ενδεχομένως σε ολόκληρο τον κόσμο. Το  επιστημονικό Ινστιτούτο της ΓΣΕΕ εκτιμά ότι αν συνεχιστεί η ίδια πολιτική η πραγματική ανεργία το 2013 θα φτάσει το 34% δηλαδή 1.700.000 άτομα. Περίπου 450.000 οικογένειες δεν έχουν καθόλου εισόδημα διότι στην οικογένεια δεν υπάρχει πλέον κανείς εργαζόμενος. Αυτά τα εφιαλτικά ποσοστά ανεργίας δεν έπεσαν από τον ουρανό, δεν είναι φυσικό φαινόμενο. Η ανεργία συνιστά άμεση συνέπεια της πολιτικής των μνημονίων.

·         ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΙΣΘΟΙ ΓΑΛΕΡΑΣ
Τα πράγματα όμως είναι επίσης άσχημα και για όσες και όσους δεν έχουν ακόμη περάσει το κατώφλι της ανεργίας, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι δουλεύουν απλήρωτοι, περίπου ο ένας στους δύο εργαζομένους εργάζεται με σχέση εκ περιτροπής ή μερικής απασχόλησης και ο ένας στους τρεις εργαζόμενους είναι ανασφάλιστος. Αν σε αυτό συνυπολογίσουμε μια μέση μείωση μισθών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που κυμαίνεται από 25 έως και 40% την τελευταία τριετία, όπως επίσης και την επί της ουσίας κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και τη διεύρυνση των ελαστικών σχέσεων εργασίας, τότε καταλαβαίνουμε ότι πλέον μιλάμε για εργασιακές συνθήκες και μισθούς γαλέρας. Είναι εξοργιστικό ότι η τρόικα εσωτερικού και εξωτερικού σχεδιάζουν την παραπέρα επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων … 

Στις μειώσεις των μισθών όμως έρχονται να προστεθούν και τα απίστευτα χαράτσια και στους έμμεσους και στους άμεσους φόρους με αποτέλεσμα το μέσο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των μισθωτών την τελευταία τριετία να έχει μειωθεί σύμφωνα με υπολογισμούς του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ – ΑΔΕΔΥ κατά 50%. Δηλαδή πέραν της ανεργίας, οι έλληνες πολίτες που καταφέρνουν να εργάζονται καλούνται να ζήσουν με το μισό πραγματικό εισόδημα και ακόμη δεν έχει μπει πάτος στο βαρέλι, όπως αποδεικνύουν τα επικείμενα μνημονιακά μέτρα των 11,5 και πλέον δις από περικοπές δαπανών και των 3 δις από αύξηση φόρων. Αυτό δεν είναι οικονομική πολιτική. Είναι νέτη-σκέτη βαρβαρότητα.

·         ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΦΟΡΕΠΙΔΡΟΜΗ ΣΤΑ ΧΑΜΗΛΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ
Η συγκυβέρνηση δεν διστάζει να φορολογεί  ακόμη και τη φτώχεια των 5-6.000 ευρώ ετησίως. Δεν διστάζει να φορολογεί φέτος με 5.000 ευρώ επιπλέον φόρο τις  τρίτεκνες οικογένειες με ετήσιο εισόδημα 32.000 το 2011, το οποίο το εντωμεταξύ έχει υποστεί ραγδαία μείωση τουλάχιστον 10-20%, δηλαδή δεν διστάζουν να βάζουν τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες να πληρώσουν πάνω από 3 μισθούς επιπλέον φόρο. ΕΛΕΟΣ!!!!

·         ΑΒΑΣΤΑΧΤΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ
Κι ενώ οι μισθοί και συντάξεις πετσοκόβονται η ακρίβεια καλά κρατεί. Θυμίζουμε ενδεικτικά τις αυξήσεις την τελευταία τριετία στις τιμές της βενζίνης κατά 80%, την επικείμενη αύξηση του πετρελαίου θέρμανσης κατά 60%, των εισιτηρίων στα μέσα μαζικής μεταφοράς κατά 40% (και στο μνημόνιο προβλέπεται νέα αύξηση),  τις αλλεπάλληλες αυξήσεις στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος (όπου επίσης προβλέπονται και νέες αυξήσεις). 

  • ΔΙΑΡΚΩΣ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΑΠΕΛΠΤΙΣΜΕΝΟΙ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ
Μια από τις επιπτώσεις της ανεργίας και της δραστικότατης μείωσης εισοδημάτων που επιβάλουν τα μνημόνια είναι ότι η υπερχρέωση των νοικοκυριών λόγω τραπεζικών δανείων έχει εξελιχθεί σε ένα εκρηκτικό πρόβλημα την τελευταία τριετία, όπου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τριπλασιάστηκαν ενώ αυτά που εξυπηρετούνται με δυσκολία πολλαπλασιάστηκαν. Οι νέες σχεδιαζόμενες μνημονιακές περικοπές αναμένεται να επιδεινώσουν ραγδαία την ήδη απαράδεκτη αυτή κατάσταση. Δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά απειλούνται να χάσουν το σπίτι τους, υφίστανται εκβιασμούς με αυθαίρετες αναλήψεις-παρακρατήσεις από τραπεζικούς λογαριασμούς και υποβάλλονται σε διαρκείς οχλήσεις από εισπρακτικές εταιρείες. Καθώς όμως η οικονομική κατάσταση των ίδιων, ελέω μνημονίου,  διαρκώς επιδεινώνεται, τα χρέη διογκώνονται χωρίς καμία προοπτική άμεσης και ουσιαστικής διεξόδου, με επιπτώσεις ακόμη και για την ψυχική-σωματική υγεία και τις κοινωνικές σχέσεις αυτών των υπερχρεωμένων πολιτών.

  • ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ  
Η βαθειά και παρατεταμένη ύφεση που προκαλεί το μνημόνιο έχει οδηγήσει σε λουκέτο τα τελευταία χρόνια δεκάδες χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων τον Ιούνιο 2012 ποσοστό 25% των επιχειρήσεων αυτών δηλαδή περίπου 190.000 επιχειρήσεις κινδύνευαν το επόμενο διάστημα να βάλουν λουκέτο, πράγμα που σημαίνει ότι απειλούνταν περίπου 250.000 θέσεις εργασίας. Η βαθύτερη της προβλεπόμενης στα μνημόνια ύφεσης το 2012 και η συνέχιση της το 2013 εξαιτίας και των νέων δραστικών περικοπών θα καταστήσει τον εν λόγω κίνδυνο πραγματικότητα για τη συντριπτική πλειοψηφία εξ’ αυτών.

Πέρα όμως από τον  λουκέτα, οι μικρές επιχειρήσεις που εξακολουθούν να λειτουργούν αντιμετωπίζουν οξύτατο πρόβλημα ρευστότητας (το μεγαλύτερο στην Ευρώπη σύμφωνα και με στοιχεία της ΕΚΤ) που μεταξύ άλλων τις έχει οδηγήσει στο σημείο η 1 στις 3 να αδυνατεί πλήρως ή μερικώς να αποπληρώνει δάνεια, 1 στις 3 να αδυνατεί να καλύψει τις υποχρεώσεις προς το δημόσιο και 1 στις 2 να αδυνατεί να καταβάλλει εμπρόθεσμα τους μισθούς στους εργαζόμενούς .

·         ΔΙΑΛΥΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
Όσο θα ωριμάζουν σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα οι μνημονιακές αντιμεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό οι μειώσεις των συντάξεων θα είναι πολλαπλασιαστικές (μείωση ποσοστών αναπλήρωσης, ποινές πρόωρης συνταξιοδότησης, υπολογισμός εισοδημάτων όλου του εργασιακού βίου,αύξηση των απαιτούμενων ετών ασφάλισης, ρήτρες αναπροσαρμογής ανάλογα με προσδόκιμο ζωής) και θα φτάνουν στο 50%. Επιπλέον, όσο θα ωριμάζει παράλληλα (δυστυχώς πιο γρήγορα) το νέο εργασιακό μοντέλο (αδήλωτη, ασυνεχής και ελάχιστα αμειβόμενη εργασία) οι αντανακλώμενες μειώσεις στις συντάξεις θα ξεπερνούν κατά πολύ το 50%.

Υπογραμμίζουμε ότι με 55% ανεργία στους νέους και έναν στους τρεις εργαζόμενους ανασφάλιστους,  ο στόχος των 40 ετών ασφάλισης είναι πρακτικά ανέφικτος. Δηλαδή ελάχιστοι θα καταφέρουν τελικά να λάβουν την πλήρη, έστω και δραματικά μειωμένη, σύνταξη. 
Τα μνημόνια επέβαλλαν μέχρι το καλοκαίρι του 2012 μειώσεις συντάξεων και κοινωνικών επιδομάτων γύρω στα 4,5 δις και για το 2013-2014 προγραμματίζονται νέες περικοπές ύψους γύρω στα 5,5 δις ευρώ, δηλαδή προγραμματίζονται άλλες τόσες και περισσότερες περικοπές της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης. Η κυνικότητα και αναλγησία των μνημονιακών δεν έχει όρια.

Τα ασφαλιστικά ταμεία βρίσκονται ένα βήμα πριν την πλήρη οικονομική κατάρρευση καθώς στην προηγούμενη επί δεκαετίες καταλήστευση των αποθεματικών τους από τις κυβερνήσεις και την εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή  προστίθενται πλέον και οι απώλειες εξαιτίας της υψηλής ανεργίας και των χαμηλών μισθών, καθώς και οι απώλειες εξαιτίας της συμμετοχής των ομολόγων τους στο κούρεμα του PSI. Είναι προκλητικά σκανδαλώδες το γεγονός ότι παρά την εν λόγω δεινή θέση των ασφαλιστικών ταμείων η συγκυβέρνηση, με τις ευλογίες του μνημονίου, ανακοίνωσε πρόσφατα τη μείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά 5%. 

  • ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ
Μέσα από τις άγριες, αλλεπάλληλες μνημονιακές περικοπές η υγεία μετατρέπεται με γοργούς ρυθμούς από δημόσιο αγαθό που καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό και το κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα , σε ατομικό δικαίωμα και ιδιωτικό αγαθό ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα του καθενός.

Η δημιουργία και λειτουργία του ΕΟΠΥΥ αποτελεί άλλο ένα μνημονιακό «Βατερλό» με τραγικές επιπτώσεις στην υγεία του ελληνικού λαού. Περίπου 9,5 εκατομμύρια ασφαλισμένων βρίσκονται όμηροι ενός συστήματος με λιγότερους γιατρούς, μειωμένες παροχές, μεγαλύτερη οικονομική επιβάρυνση για φάρμακα και εξετάσεις, πληρώνοντας αδρά ακόμα και το τηλεφωνικό κλείσιμο ενός ραντεβού. Ο ΕΟΠΥΥ, με ελλειμματικό προϋπολογισμό για το 2012 πάνω από 2 δις και διπλάσιο ποσό σε συσσωρευμένα χρέη, οδηγείται με βεβαιότητα σε χρεοκοπία και αδυναμία κάλυψης των αναγκών των ασφαλισμένων. Οι κινητοποιήσεις γιατρών και φαρμακοποιών αναδεικνύουν με δραματικό τρόπο την κατάρρευσή του.

Οι εργαζόμενοι στα δημόσια νοσοκομεία έχουν υποστεί ήδη μείωση εισοδήματος περίπου 40%, ενώ για το ιατρικό προσωπικό, με τα νέα μέτρα των 11,5 δις, σχεδιάζεται νέα μείωση κατά 18%. Δημόσια νοσοκομεία και δομές υγείας έχουν ήδη αρχίσει να κλείνουν ή να συγχωνεύονται. Το χειρότερο όλων όμως είναι το ανατριχιαστικό  γεγονός που αναφέρουν οι γιατροί ότι εξαιτίας της υποχρηματοδότησης οι ίδιοι φτάνουν πολλές φορές στο σημείο να επιλέγουν με ποιόν ασθενή θα ασχοληθούν και ποιόν θα αφήσουν παντελώς αβοήθητο!

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι υπάρχει ένα διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό πολιτών (που σήμερα υπερβαίνει το 30% του συνόλου) οι οποίοι είναι ανασφάλιστοι και έχουν χάσει και τυπικά το δικαίωμα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, δηλαδή είναι «θεσμικά αποκλεισμένοι» από οποιαδήποτε πρόσβαση στο Σύστημα Υγείας.

·         ΔΙΑΛΥΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Δραματική είναι και η κατάσταση στο χώρο όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης εξαιτίας της υποχρηματοδότησης.  Είναι χαρακτηριστικό ότι η φετεινή σχολική χρονιά ξεκίνησε με κενά σε εκπαιδευτικό  προσωπικό και σοβαρότατες ελλείψεις σε παρεχόμενες υπηρεσίες. Έγιναν μόλις 225 διορισμοί σε Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση όταν ο αριθμός όσων συνταξιοδοτήθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ήταν 5.000. Η χειρότερη αναλογία αποχωρήσεων – προσλήψεων εκπαιδευτικών των τελευταίων χρόνων Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση διορίστηκαν μόλις πέντε (5) δάσκαλοι σε όλη τη χώρα! Ο καθαρός μισθός τους κυμαίνεται ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση γύρω στα 600-700 ευρώ!

Επίσης, λείπουν τα πιο απαραίτητα και στοιχειώδη για τη λειτουργία των σχολείων. Τα κονδύλια για τις σχολικές επιτροπές των δήμων δεν υπάρχουν, ούτε αυτά για τη μεταφορά των μαθητών. Τα σχολεία δεν θα μπορέσουν να καλύψουν ούτε τις άμεσες στοιχειώδεις τους ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, πετρέλαιο θέρμανσης, τηλεπικοινωνία, χαρτί εκτυπώσεων, κλπ Πολλά από αυτά καλούνται ήδη να τα πληρώσουν οι γονείς με τα πετσοκομμένα εισοδήματά τους .

Επιπλέον, σχολεία συγχωνεύονται και καταργούνται, Κλείνουν διαπολιτισμικά , μουσικά, καλλιτεχνικά σχολεία. Στις σχολικές  βιβλιοθήκες βάλανε ήδη λουκέτο Οι σχολικές τάξεις υπερφορτώνονται. Πανεπιστήμια και ΤΕΙ συρρικνώνονται και απειλούνται με λουκέτο, και ερευνητικά κέντρα κλείνουν, όλα αυτά εξαιτίας της υποχρηματοδότησης, που επιβάλουν τα μνημόνια.

·         ΔΗΜΟΙ ΧΡΕΟΚΟΠΗΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΥΠΟ ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ  
ΟΙ 95 ΑΠΟ ΤΟΥΣ …. 325 ΔΗΜΟΥΣ, ΔΗΛΑΔΗ 1 ΣΤΟΥΣ 3 ΔΗΜΟΥΣ  ΕΧΟΥΝ ΗΔΗ ΧΡΕΟΚΟΠΗΣΕΙ, που σημαίνει ότι δεν μπορούν να πληρώσουν μισθούς, λειτουργικές δαπάνες και τρέχοντα καθημερινά έξοδα. Από τις 15 Σεπτεμβρίου προστίθενται δεκάδες νέοι και μετά από 2 – 3 μήνες όλοι οι δήμοι της χώρας θα οδηγηθούν σε στάση πληρωμών και διακοπή παροχής των πιο κρίσιμων κοινωνικών υπηρεσιών, που αφορούν σε ευρύτατα λαϊκά στρώματα τα οποία εξαθλιώνονται από την κυβερνητική πολιτική. Υπηρεσίες όπως σχολικές επιτροπές, μεταφορές μαθητών, βρεφονηπιακοί σταθμοί, δημοτικά ιατρεία, ΚΑΠΗ, πρόγραμμα βοήθειας στο σπίτι, προνοιακές παροχές, καθαριότητα, δημοτικά έργα, περιβάλλον, πολιτισμός, αθλητισμός, καθώς και οι απολύτως αναγκαίοι σήμερα θεσμοί κοινωνικής αλληλεγγύης παύουν να λειτουργούν.
ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ ΚΑΙ ΟΤΙ ΑΠΕΜΕΙΝΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ που έχουν επωμιστεί οι Δήμοι. Παράδειγμα οι παιδικοί σταθμοί. Με τους καλύτερους υπολογισμούς φέτος ΕΝΑ ΣΤΑ ΤΡΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕΝΟΥΝ ΕΚΤΟΣ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ, χωρίς κοινωνική προστασία και φροντίδα.